HISTORIA

KRZAK, będąc zespołem instrumentalnym, najlepiej sprawdzającym się na koncertach, z powodzeniem konkurował z wykonawcami o bardziej komercyjnych inklinacjach i należał bez wątpienia do najpopularniejszych grup rockowych lat '70 i '80 w Polsce. Karierę zespołu podzielić można na cztery etapy:

I. Etap pierwszy - prehistoryczny:

Obejmuje lata 1972-1974, w którym to instrumentalny kwartet - Jan Błędowski (skrzypce), Maciej Radziejewski (gitara), Jacek Gazda (bass) i Wojciech Grabiński (perkusja) nagrał kilka utworów dla Polskiego Radia (m.in. utwór pt. "Krzak") i zaangażowany został przez Czesława Niemena do nagrania płyty "Aerolit".

II. Etap drugi - właściwy:

Obejmuje lata 1975-1982, w którym to działa najpopularniejszy, nadal instrumentalny, skład zespołu - Jan Błędowski (skrzypce), Jerzy Kawalec (bass), Leszek Winder (gitara) oraz grający od 1979 roku Andrzej Ryszka (perkusja). W 1981 roku po odejściu Błędowskiego trio - Jerzy Kawalec, Andrzej Ryszka, Leszek Winder - pozyskało stałego współpracownika w osobie gitarzysty Andrzeja Urnego (ex-Dżem), który po roku dołączył do grupy Perfect. W tym okresie zespół nagrał dwie złote płyty: LP "Krzak Blues Rock Band" (1981) i EP "Kawa Blues" (1981) a także long-play "Paczka" (1982) i trzy single.

III. Etap trzeci - eksperymentalny:

Obejmuje lata 1982-1983, w którym to instrumentalne trio Krzak przekształciło się stopniowo w siedmioosobową super-grupę. Grali w niej, obok wymienionej trójki, harmonijkarz, Ryszard Skibiński (ex-Kasa Chorych); gitarzyści Antymos Apostolis (ex-SBB) i Leszek Dranicki (ex-Baszta) oraz wokalista Jorgos Skolias. W tym okresie z zespołem współpracowali okazjonalnie: wokalista Ryszard Riedel (Dżem), skrzypek Krzesimir Dębski (String Connection), trębacz Ziut Gralak (Tie Break) oraz organiści: Wojciech Karolak, Rafał Rękosiewicz i Józef Skrzek. Z tego okresu pochodzi LP "Krzak'i" (1983). KRZAK po raz ostatni wystąpił oficjalnie 21 maja 1983 roku na festiwalu Rock Arena w Poznaniu. Po śmierci Ryszarda Skibińskiego zespół w różnych składach zagrał jeszcze kilka koncertów klubowych w Berlinie Zachodnim i zawiesił działalność na lat przeszło osiemnaście.

IV. Etap czwarty - powrót:

Obejmuje lata 2001-2003, w którym zespół działa ponownie w swoim najsłynniejszym składzie - Jan Błędowski, Jerzy Kawalec, Andrzej Ryszka, Leszek Winder. Z tego okresu pochodzi płyta: "Live in Waltrop" i "Radio Concert 2002". Po śmierci Jerzego Kawalca (9.09.2003) zespół postanowił się rozwiązać. Jego kontynuacją, w pewnym sensie, była grupa Błędowski-Winder Band.

W 2006 roku grupa Krzak powraca z nową energią w składzie Błędowski - Winder - Ryszka. Na koncertach będą występować z specjalnie zaproszonymi basistami i innymi muzykami. W lutym 2007 roku grają trasę koncertową po Polsce z Krzysztofem Ścierańskim. W planach nowe wydawnictwa, nowe koncerty, nowa muzyka...

Druga połowa lat 70-tych jawi się w muzyce rockowej jako okres wielkiego przełomu. Na świecie wymierają "pławiące się w luksusie (rockowe) dinozaury. W Polsce big-beatowych idoli wypierają gwiazdy i gwiazdeczki, beztroskiej, lecz ideowo słusznej muzyki pop. Z tamtej strony "żelaznej kurtyny" do głosu dochodzą kapele punk-rockowe. W dorzeczu Wisły powoli wzbiera fala. Do historii przejdzie jako "Muzyka Młodej Generacji". W tym czasie - w oficjalnym obiegu - rock w Polsce praktycznie nie istniał. Działał Niemen, funkcjonował Breakout, Test i SBB - ich istnienie władze tolerowały chyba tylko dla stworzenia pozoru, że polska rozrywka idzie noga w nogę ze światem. Praktycznie żadnej nowej grupy rockowej nie dopuszczano do "estradowego żłobu". Niemen i Breakout mieli zasługi. SBB i Test były zespołami, których muzycy dużo wcześniej nauczyli się poruszać po estradowych salonach. Dżamble, Klan czy Nurt mimo powodzenia sprowadzone zostały do roli sezonowej efemerydy. Pop królował wszędzie. Patent na prawdziwą sztukę zawłaszczyli jazzmani. Tymczasem w klubach studenckich i domach kultury młodzi ludzie tworzyli i konsumowali już zupełnie inną muzykę - rock we wszelkich odmianach.

13 lipca 1978 roku - w ramach Międzynarodowych Konfrontacji Muzycznych "Pop Session" w Sopocie - zorganizowany został pierwszy koncert pod hasłem "Muzyka Młodej Generacji".

To był przełom.

Spontanicznie powstał ruch, dzięki któremu w dwa lata później na polskiej estradzie rock królował już niepodzielnie. W koncercie obok grup: Drive z Krakowa, Heam (Marek Biliński i Wojciech Hoffman) z Poznania, Irjan (Irek Dudek)z Torunia, wystąpili również: Exodus z Warszawy, Kombi z Gdańska i Krzak z Katowic. Trzy ostatnie zespoły nazywamy dzisiaj sztandarowymi przedstawicielami tamtego ruchu. Krzak powstał pod koniec 1972 roku na Śląsku. Był kwartetem instrumentalnym, w którym pierwsze skrzypce grał... skrzypek, Jan Błędowski. Formacja ta działała samodzielnie około roku, dokumentując swe istnienie radiowym przebojem pt. "Krzak". Później kwartet przekształcony został w grupę akompaniującą Czesławowi Niemenowi i nagrał z nim słynny album "Aerolit". W nagraniach tych nie wziął już udziału Jan Błędowski. Pokłóciwszy się z liderem, rozpoczął próby z zupełnie nowymi muzykami.

6 sierpnia 1975 rok u w Bielsku-Białej debiutował nowy Krzak czyli Błędowski z Leszkiem Winderem na gitarze i Jerzym Kawalcem na basie. Perkusista był najpierw Janusz Ziomber, który pracował też z Józefem Skrzekiem. Jego miejsce przejmowali kolejno: Marek Surzyn (później u Tadeusza Nalepy, a obecnie jeden z najbardziej znanych muzyków sesyjnych), Jerzy Machnikowski (były muzyk grupy Exodus)oraz Wiktor Kierzkowski (później w zespole Skaldowie).

13 stycznia 1979 roku nowym perkusista został Andrzej Ryszka, który wcześniej trzykrotnie grał z grupa tzw. zastępstwa. W ten sposób powstał najbardziej znany skład grupy Krzak.

23 lipca 1981 roku ostatni koncert z zespołem zagrał Jan Błędowski, a 21 maja 1983 roku po występie na festiwalu "Rock Arena" nazwa Krzak na kilkadziesiąt lat zniknęła z afisza a muzycy rozjechali się po świecie. Pierwszy koncert po latach odbył się 9 września 2001 roku w Waltrop (Niemcy). Kolejne czekają nas już w Polsce, w maju 2002 roku.

Krzak mimo, że był zespołem instrumentalnym, stale trafiał do czołówki wszystkich ówczesnych plebiscytów na najpopularniejszych wykonawców polskiej sceny rockowej. Brak wokalisty zespół rekompensował niebywale energetycznymi i na wskroś profesjonalnymi koncertami. To najprawdopodobniej sprawiło, że ich pierwsza, najpopularniejsza do dzisiaj, płyta długogrająca była zapisem koncertu. Było to bardzo poważne wyzwanie, bowiem w tym czasie w Polsce płyt koncertowych się nie nagrywało. W sali widowiskowej klubu Riviera-Remont w Warszawie 20 i 21 grudnia 1979 roku odbyły się cztery, wyprzedane do ostatniego miejsca koncerty.

Zostały one zarejestrowane na dwuścieżkowym magnetofonie Po przesłuchaniu taśm okazało się, że pewnych rzeczy "nie mieszczą się w głowie" wydawcy. Na wydanej dopiero w 1981 roku - taki był wtedy cykl produkcyjny - płycie "Krzak Blues Rock Band" nie dość, że zmieniono kolejność utworów i poprawiono w studio niektóre partie instrumentów, na dodatek dograno gitarę akustyczną i niektóre oklaski. Powstała całkiem dobra płyta, która fanom na zawsze kojarzyć się będzie z nazwa Krzak. Long-play "Krzak Blues Rock Band" sprzedano w nakładzie 135 tysięcy egzemplarzy, za co zgodnie z ówczesnym przepisami należała się zespołowi nagroda - "Złota Płyta". A że czasy były burzliwe, więc do oficjalnego wręczenia trofeum nie doszło. Jakby tego było mało, Złota Płyta" gdzieś zginęła (po latach, gdy zespół już nie istniał, wykonano jej duplikat). W 1981 roku Krzak otrzymał jeszcze jedną "Złotą Płytę" za czwórkę (EP) "Kawa Blues" oraz że poza wymienionymi już płytami grupa, w składzie z Błędowskim ,wydała jeszcze trzy studyjne single (SPs). Niemal w dwudziestą rocznicę opisanych wydarzeń w archiwach Polskich Nagrań odnalezione zostały taśmy z zapisem wszystkich czterech koncertów, z których skompilowano pierwszy album grupy Krzak. Dzięki temu znalezisku powstał unikalny dokument, wydany w 2000 roku kompakt "Krzak Blues Rock Band Live", który jest wiernym zapisem tamtych chwil, tamtej atmosfery, entuzjazmu i naturalnej dramaturgii koncertu. Trudno powiedzieć na ile wydanie tej właśnie nowej/starej płyty miało wpływ na eksperyment, który podjęło czterech mieszkających w różnych krańcach świata muzyków. Fakt jest faktem, dosłownie w przeddzień tragicznych wydarzeń w Nowym Jorku, 9 września 2001 roku na scenie Stadthalle w Waltrop spotkali się: mieszkający w Niemczech Jan Błędowski, żyjący w Kanadzie Andrzej Ryszka oraz dwaj "zatwardziali" Ślązacy: Jerzy Kawalce i Leszek Winder. Okazało się, że czas się zatrzymał bo Krzak zagrał i zabrzmiał jak za najlepszych lat. Oznacza to, że dokładnie po 18 latach i 111 dniach milczenia otwarty został czwarty etap w karierze zespołu, który na pewno ma zapewnione miejsce w historii polskiego rocka.

© Marcin Jacobson

Poprzednia strona zespołu KRZAK

Od napisania powyższego tekstu minęło kilka lat - i wiele się zmieniło. Krzak zawiesił działanośc w 2003 roku po śmierci Jurka "Kawy" Kawalca. Duet Błedowski-Winder wspomagany przez Arka Skolika i Darka Ziółka zaczął występować jako Błędowski-Winder Band. Zarejestrowali album "3. numer" z utworami, które miały się znaleźć na planowanym jeszcze za życia "Kawy" nowym albumie grupy Krzak. Nakładem Metal Mind ukazały się wszystkie albumy zespołu, zostały wydane także interesujące materiały archiwalne.

W 2006 roku drogi Jana Błędowskiego, Leszka Windera i Andrzeja Ryszki zeszły się ponownie. Zagrana we wrześniu 2006 wyprzedana trasa koncertowa po Polsce utwierdziła ich w przekonaniu, że Krzak to wciąż żywa i niespokojna forma. Muzycy powrócili z niezwykłą energią i radością tworzenia. Rok 2007 to niezwykła współpraca z Krzysztofem Ścierańskim... i inne, równie ekscytujące plany.